O TEORII E. E. GORDONA

O teorii uczenia się muzyki E.E.Gorodna (Music Learning Theory – MLT)

Profesor Edwin Elias Gordon to wybitny muzyk jazzowy, pedagog i psycholog muzyki. Jest twórcą koncepcji nauczania od wczesnych lat życia, a także wspierania rozwoju dzieci i dorosłych poprzez kształcenie audiacji, czyli myślenia muzycznego. Prof. Gordon jest autorem licznych publikacji, testów uzdolnień i książek, które są wynikiem jego wieloletnich badań i pracy z dziećmi.

Teoria uczenia się muzyki wyjaśnia, jak się uczymy ucząc się muzyki. Wskazuje kolejność w jakiej powinniśmy się uczyć, aby ją rozumieć. Wszyscy uczniowie przechodzą przez ten sam proces, kiedy uczą się muzyki. Przechodzą z poziomu na poziom, nabywają umiejętności, a każdy poziom raz osiągnięty staje się podstawą i gotowością do przejścia na kolejny. Dlatego tez mówimy o sekwencyjności tego procesu.

Kluczowym terminem w teorii uczenia się muzyki jest audiacja. Audiacja jest tym dla muzyki, czym myślenie dla mowy. Słuchanie muzyki ze zrozumieniem i słuchanie mowy zawierają bardzo podobne operacje. Zachodzi wtedy, gdy muzyka jest rozumiana przez umysł, mimo iż nie jest obecna, a nawet nigdy nie była obecna w fizycznym otoczeniu odbiorcy.

„Większość nauczycieli uczy się jak uczyć,ale nie dowiaduje się jak uczy się dziecko, a to jest bardzo wielka różnica.”

(E.E.Gordon)

„Muzyka nie jest językiem, ponieważ nie ma w niej reguł gramatycznych ani części mowy. Oparta jest jednak na syntaksie, ponieważ istnieje w niej logiczny porządek dźwięków.” Dźwięk jako taki nie jest muzyką. Staje się muzyką dopiero dzięki audiacji, kiedy analogicznie jak w języku, przełożony zostanie w umyśle na określone znaczenie.

Audiacji nie można nabyć natychmiast. Przyswajanie umiejętności audiowania jest procesem sekwencyjnym. Stąd właśnie odpowiednia kolejność działań w procesie uczenia się. Nikt tez nie potrafi nauczyć dzieci audiowania. To następuje w sposób naturalny. Dostarczywszy jednak dziecku odpowiednią wiedzę i doświadczenie możemy nauczyć je jak posługiwać się audiacją wynikającą z uzdolnień dziecka, aby uzyskać jak największe osiągnięcia.

Istnieje wiele rodzajów audiacji, kluczowe wydaje się jednak wyjaśnienie różnicy między audiacją a naśladowaniem. Uczenie się na pamięć nie jest tym samym co rozumienie. I dotyczy to również historii, matematyki, i muzyki. „Można nauczyć się wymawiać wyrazy bez sensu, czy nawet powtórzyć całe zdania z obcego języka zupełnie ich nie rozumiejąc, tak też dzieci mogą uczyć się śpiewać piosenki bez ujmowania ich muzycznego znaczenia. Te dzieci, rzecz jasna, naśladują a nie audiują. To że dziecięca umiejętność naśladowania jest znacznie lepiej rozwinięta niż ich audiacja staje się oczywiste, gdy poprosimy któreś z nich, by zaśpiewało solo. Spostrzegawczy nauczyciele wiedzą, że grupa dzieci potrafi wykonać piosenkę w miarę poprawnie, ale w zespole tym zaledwie jedno lub dwoje dzieci potrafi zaśpiewać ją solo całkowicie czysto.” ( „Sekwencje…” E.E.Gordon)

Gdy uczniowie starają się nauczyć muzyki poprzez mechaniczne opanowanie palcowania, chociaż rozpoznają, że grają ze złą intonacją lub w nieprawidłowym rytmie, to brak audiacji powoduje niemożliwość naprawienia tych błędów. Jeśli uczniowie uskarżają się również na problemy związane z głosem, instrumentem bądź luki pamięciowe podczas wykonywania muzyki, prawdopodobnie wyuczyli się utworu na pamięć, bez zrozumienia tego, co grają.

„Dla dziecka, które wyuczyło się mechanicznie istnieją „złe” nuty, dla dziecka, które audiuje – odpowiednie rozwiązania.”

(„Umuzykalnianie niemowląt…”).

Prof. Gordon dokładnie opisał stadia i typy audiacji, przez które przechodzi dziecko w poszczególnych etapach muzycznego kształcenia. Wyodrębnił audiację wstępną i audiację właściwą, ponieważ aby właściwie audiować niezbędne jest odpowiednie przygotowanie. To jak szybko dziecko przechodzi przez poszczególne etapy związane jest z „wiekiem muzycznym” danego dziecka. Jest jednak bardzo wskazane, by przejście przez poszczególne etapy audiacji wstępnej odbyło się do 5 roku życia.

Żeby w pełni zrozumieć teorię uczenia się muzyki niezbędna jest wiedza dotycząca naszych muzycznych zdolności. Odkryciem prof. Gordona było to, że uzdolnienia muzyczne są wynikiem zarówno wpływów środowiska oraz wewnętrznego potencjału. Jeśli nie pielęgnuje się uzdolnień muzycznych, z którymi małe dziecko się rodzi będą one w sposób ciągły opadać, aż w końcu zanikną. Bogate muzyczne środowisko ma duże znaczenie dla rozwoju muzycznego dziecka. Temat zdolności i wpływu środowiska rozwinięty jest tu: Zdolności muzyczne.

Ponieważ dziecko powinno się uczyć muzyki w taki sam sposób w jaki uczy się języka, trzeba wiedzieć, w jaki sposób tak naprawdę uczymy się mówić? W jakiej kolejności powinniśmy się uczyć muzycznych umiejętności? A jak wygląda nauczanie w szkołach muzycznych? O tym można przeczytać szerzej tu: Tradycyjna szkoła muzyczna.

„Dzieci uczą się języka jako naturalnej konsekwencji słyszenia języka i uczestniczenia w nim. Dlaczego więc w taki sam sposób nie zdobywają doświadczenia muzycznego? Powodów jest wiele i są w takim samym stopniu złożone jak i proste. […] Wielu rodziców po prostu nie potrafi uwierzyć, że muzyka może zostać zrozumiana przez wszystkie dzieci, ponieważ oni sami, jako dzieci, nie uzyskali takiej szansy.” („Sekwencje…”, str. 461)

Źródła:
„Umuzykalnianie niemowląt i małych dzieci” E.E.Gordon, Kraków 1997
„Sekwencje uczenia się w muzyce” E.E.Gordon, Bydgoszcz 1999
„Teoria uczenia się muzyki według Edwina E.Gordona. Materiały II seminarium autorskiego”, pod red.E.Zwolińskiej, K.Jankowskiego Bydgoszcz-Warszawa 1995
„Podręcznik do kierowania małego dziecka według teorii uczenia się muzyki Edwina E.Gordona”, J.Gawryłkiwicz, M.Gawryłkiewicz, Kraków 2010